اسیدها یک دسته از ترکیبات شیمیایی هستند که در حضور آب، یون هیدروژن (H+) را به محیط اطراف منتقل می‌کنند. در این مطلب به معرفی اسیدهای معروف می‌پردازیم. این مواد شیمیایی می‌توانند در دو فرم مختلف باشند: قوی و ضعیف.
ویژگی‌ها
ویژگی‌های این دسته از مواد شیمیایی عبارتند از:
1- تولید یون هیدروژن: اسیدها در حضور آب، یون هیدروژن (H+) را به محیط اطراف منتقل می‌کنند.
2- اسیدهای قوی برای تولید یون H+، به شدت و با سرعت بالایی با آب واکنش می‌دهند.
3- اسیدهای ضعیف نیز مانند نوع قوی آن، دارای خصوصیات اسیدی هستند، اما آنها در تولید یون H+ کمتر از اسیدهای قوی موفق هستند.
4- برخی از ویژگی‌های شیمیایی آنها شامل قابلیت خنثی سازی باز، تولید نمک، و رنگ‌های غیر قابل حل در آب هستند.
5- اسیدهای قوی و ضعیف در مورد تأثیرات زیستی دارای اهمیتی هستند و در پزشکی و صنایع غذایی نقش مهمی دارند.
تاثیر بر باز
واکنش اسید با باز به عملکرد تعادلی معروف “تعادل اسید-باز” مشهور است. در این تعادل، یک اسید با یک باز واکنش می‌دهد و برای تشکیل نمک و آب به همراه یون هیدروژن (H+) برای تغییر pH محلول به کار می‌روند.
برخی مثال‌هایی از واکنش اسید با باز عبارتند از:
1- واکنش اسید سولفوریک با هیدروکسید سدیم:
H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + 2H2O
2- واکنش اسید کلریدریک با هیدروکسید آهن:
Fe(OH)3 + 3HCl → FeCl3 + 3H2O
در هر دو مثال بالا، هنگامی که اسید با باز واکنش می‌دهد، نمک و آب تولید می‌شود.
اسیدهای معروف (۱۰ مورد از معروف ترین اسیدهای شیمیایی)
پیش از این در مطلب بازهای معروف، به معرفی بازهایی همچون هیدروکسید سدیم و … پرداختیم. در اینجا می خواهیم در مقابل معرفی آن بازها، به شما اسیدهای معروف را نیز معرفی کنیم.
۱- اسید سولفوریک (H2SO4)
۲- اسید نیتریک (HNO3)
۳- اسید کلریدریک (HCl)
۴- اسید فسفریک (H3PO4)
۵- اسید استیک (CH3COOH)
۶- اسید هیدروکلریک (HF)
۷- اسید بوریک (H3BO3)
۸- اسید کربوکسیلیک (RCOOH)
۹- اسید هیالورونیک (HA)
۱۰- اسید لاکتیک (CH3CH(OH)COOH)
این اسیدها در صنایع مختلف شیمیایی، پزشکی، غذایی و … کاربرد دارند. به علاوه، بسیاری از این اسیدها در محیط طبیعی نیز یافت می‌شوند، به عنوان مثال، اسید هیالورونیک در بافت های بدنی و اسید استیک در میوه‌ها و سرکه‌ها وجود دارد.
اسیدهای معروف خوراکی
نوع خوراکی معروف آنها نیز عبارتند از:
۱- اسیداستیک (CH3COOH) که در سرکه، آبلیمو و بعضی از انواع شیرینی‌ها و خوراکی‌ها به کار می‌رود.
۲- اسیدلاکتیک (CH3CH(OH)COOH) که در محصولات لبنی مانند پنیر، ماست و کره به صورت طبیعی یافت می‌شود.
۳- اسیدسیتریک (C6H8O7) که در مرکبات مانند لیمو، نارنگی، گریپ فروت و … یافت می‌شود و به عنوان منبع اسیدی در نوشیدنی‌ها، شربت‌ها، دسرها و خوراکی‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۴- اسیدلیمو (C6H8O7) که در مرکبات مانند لیمو، لیمو ترش و نارنج وجود دارد و برای شربت‌ها و نوشیدنی‌های دیگر استفاده می‌شود.
۵- اسیدآسکوربیک (C6H8O6) یا ویتامین C که در میوه‌هایی مانند پرتقال، ترشی، توت فرنگی و … یافت می‌شود و به عنوان منبع اسیدی در بسیاری از محصولات خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۶- اسیدفوماریک (C4H4O4) که در میوه‌هایی مانند توت، آلبالو، هلو و … یافت می‌شود و در صنعت خوراکی‌ها، شربت‌ها، کنسروها و نوشیدنی‌های دیگر استفاده می‌شود.
انواع
اسیدها بر اساس ویژگی‌های شیمیایی، دارای تقسیمات مختلفی هستند. به طور کلی، این مواد را می‌توان به دو دسته عمده تقسیم کرد: آلی و معدنی.
۱- آلی: این نوع از اسیدها، شامل ترکیبات حاوی گروه‌های عضوی مانند گروه هیدروکسیل (-OH) و گروه کربوکسیلیک (-COOH) هستند. برخی از اسیدهای آلی شامل اسید استیک، اسید لاکتیک، اسید سالیسیلیک، اسید آمینه و اسیدهای چرب هستند.
۲- معدنی: این نوع از اسیدها، شامل ترکیبات مانند اسیدهیدروکلریک، اسیدسولفوریک، اسیدنیتریک و اسیدفسفریک هستند. این اسیدها، در خصوصیات شیمیایی و کاربردهایشان با نوع آلی متفاوت هستند.
علاوه بر این، اسیدها را می‌توان بر اساس قدرت اسیدی در دو دسته قوی و ضعیف تقسیم کرد. به عنوان مثال، اسیدسولفوریک یک اسید قوی است و اسیداستیک یک نوع ضعیف است. البته، بین این دسته‌بندی‌ها نیز ترکیباتی وجود دارند که در زمینه قدرت اسیدی نسبتاً ثابت هستند و به عنوان اسیدهای نیمه قوی شناخته می‌شوند.
اسید چگونه بوجود می آید؟
اسیدها ممکن است در اثر فرایندهای طبیعی مانند تخریب روزانه مواد غذایی یا تولید توسط باکتری ها و قارچ ها ایجاد شوند. همچنین، برخی اسیدها به صورت صنعتی تولید می شوند که عمدتاً در صنایع شیمیایی، داروسازی و پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرند. به طور کلی، اسیدها یک گروه از ترکیبات شیمیایی هستند که در حضور آب، یون‌های هیدروژن (H+) را تولید می کنند.
