صنعت لبنیات به عنوان یکی از صنایع مهم و حائز اهمیت در بسیاری از کشورها، تلاش دارد تا با استفاده از فناوریهای نوین و مواد شیمیایی مؤثر، محصولات با کیفیت و با ارزش افزوده بالا تولید کند. یکی از مواد شیمیایی مفید که در صنعت لبنیات مورد استفاده قرار میگیرد، سدیم هیدروکسید (NaOH) است. سدیم هیدروکسید با نام های دیگری همچون سود پرک، کاستیک سودا، سود سوزآور، سود جامد پرک و گاهی سود چربی گیر شناخته می شود. این ماده به دلیل خواصی که دارد، در فرآیند تولید محصولات لبنی، مانند پاستوریزه کردن شیر، تولید پنیر و … به کار میرود. در اینجا به بررسی نقش سدیم هیدروکسید در صنایع شیر، به خصوص فرآیند پاستوریزه شدن شیر، پرداخته میشود. بنابراین در صورتی که سوالی در رابطه با نقش سود پرک در صنایع شیر دارید، حتما این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
کاربرد هیدروکسید سدیم در تولید لبنیات
هیدروکسید سدیم (NaOH) یکی از مواد شیمیایی مهم در صنایع غذایی است که در تولید لبنیات نیز به عنوان یک ماده شیمیایی مفید مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از سود سوزآور در صنعت لبنیات بسیار مهم است. در فرآیند تولید محصولات لبنی، مانند پاستوریزه شدن شیر، تولید پنیر و… از سود پرک استفاده میشود.
در فرآیند پاستوریزه شدن شیر، سود پرک جهت تنظیم pH مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین از این ماده جهت جلوگیری از بروز ترک خوردگی نیز استفاده میشود.
در تولید پنیر، کاستیک سودا برای جداسازی پروتئین ها از لاکتوز استفاده میشود. در این فرآیند، با اضافه کردن هیدروکسید سدیم به شیر، pH آن افزایش مییابد و پروتئین ها از لاکتوز جدا شده و به صورت سفت شده، در همان حالت خود رها میشوند.
استفاده از هیدروکسید سدیم در تعدیل pH، علاوه بر این که باعث کاهش هزینههای تولید محصولات لبنی میشود، باعث افزایش کیفیت محصولات نیز میشود. به عنوان مثال، در تولید کره، این ماده علاوه بر ایجاد یکی از مراحل مهم در فرآیند تولید، باعث کاهش هزینههای تولید و افزایش کیفیت محصول نهایی میشود.
به طور کلی، سود پرک به عنوان یک ماده شیمیایی ارزان قیمت و فراوان در بازار موجود است که در تولید لبنیات، جهت تعدیل pH، تنظیم خواص شیمیایی و فیزیکی محصولات و همچنین کاهش هزینههای تولید، بسیار مفید است.
نقش هیدروکسید سدیم در فرآیند پاستوریزه شدن شیر
در فرآیند پاستوریزه شدن شیر، سود چربی گیر (نامِ دیگرِ سود پرک) به عنوان یک ماده شیمیایی مفید جهت تنظیم pH و کنترل رشد باکتریها استفاده میشود. در این فرآیند، شیر در دمای بالا (بین ۶۳-۷۵ درجه سانتیگراد) به مدت زمانی کوتاهی حرارت داده میشود تا باکتریهای حاضر در آن از بین برود.
هنگامی که شیر به دمای مناسب رسید، سود پرک به آن اضافه میشود تا pH آن افزایش یابد و در نتیجه موجب ایجاد شرایطی برای کنترل و کاهش رشد باکتریها در شیر شود. بعد از اضافه کردن هیدروکسید سدیم، شیر به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در دمای مشخص حرارت داده و در نهایت با آب خنک شده مخلوط میشود تا به دمای معمولی برسد.
با افزایش pH شیر، باکتریها در آن که برای رشد و زنده ماندن نیاز به شرایط اسیدی دارند، قادر به زنده ماندن نخواهند بود و در نتیجه پاستوریزه شدن شیر، باعث کنترل و کاهش رشد باکتریها در آن میگردد. همچنین، اضافه کردن هیدروکسید سدیم جهت تنظیم pH، باعث افزایش میزان مقاومت شیر در برابر حرارت و نیز افزایش عمر مفید آن میشود.
در کل، کاستیک سودا در فرآیند پاستوریزه شدن شیر باعث تنظیم pH، کنترل رشد باکتریها، افزایش میزان مقاومت شیر در برابر حرارت و افزایش عمر مفید آن میشود.
اثر هیدروکسید سدیم بر روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی شیر
هیدروکسید سدیم (NaOH) یکی از مواد شیمیایی است که در صنایع غذایی، به خصوص در صنعت لبنیات مورد استفاده قرار میگیرد. به طور کلی، این ماده با تنظیم pH، تغییراتی در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی شیر ایجاد میکند.
استفاده از سود پرک در شیر، باعث افزایش pH آن میشود. این تغییر در pH، موجب جداسازی پروتئینهای شیر از لاکتوز میشود که در نتیجه، شیر به صورت سفت شده و برای تولید پنیر و سایر محصولات لبنیات مناسب میشود.
علاوه بر این، افزایش pH شیر باعث افزایش مقاومت آن در برابر حرارت میشود. به عبارت دیگر، با افزایش pH شیر، مقدار پروتئینهای آن افزایش مییابد که باعث میشود شیر بتواند در دماهای بالاتر پاستوریزه شود.
به طور کلی، افزایش pH شیر با استفاده از هیدروکسید سدیم باعث تغییراتی در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن میشود. علاوه بر جداسازی پروتئینهای شیر، افزایش مقاومت آن در برابر حرارت نیز به دلیل افزایش مقدار پروتئینهای آن ایجاد میشود.
استفاده از هیدروکسید سدیم در تولید پنیر از کاربردهای سود پرک در صنایع شیر
در صنعت تولید پنیر، سود جامد پرک به عنوان یک ماده شیمیایی مؤثر مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده برای جداسازی پروتئین های شیر از غلظت لاکتوز و همچنین برای تنظیم pH در فرآیند تولید پنیر استفاده میشود.
در فرآیند تولید پنیر، کاستیک سودا برای تنظیم pH نیز مورد استفاده قرار میگیرد. این فرآیند به منظور جداسازی پروتئین های شیر و تشکیل پنیر از آن، صورت میگیرد. هنگامی که هیدروکسید سدیم به شیر اضافه میشود، pH آن افزایش مییابد و در نتیجه پروتئینهای حاضر در شیر به صورت جامد جدا شده و دوغ پنیری تولید میشود. پس از آن، دوغ پنیری با استفاده از مواد دیگری مانند رنده پنیر، فرآیند خشک شدن و محکم شدن را طی میکند تا در نهایت پنیر تولید شود.
با استفاده از سود پرک در فرآیند تولید پنیر، علاوه بر جداسازی پروتئینهای شیر، تنظیم pH و افزایش مقاومت شیر در برابر حرارت و همچنین کاهش هزینههای تولید پنیر ممکن میشود.
کاربرد کاستیک سودا در تعیین مقدار چربی شیر
یکی از کاربردهای سود پرک در صنایع شیر در تعیین مقدار چربی شیر است.
سود سوزآور یکی از مواد شیمیایی مؤثر است که در تعیین مقدار چربی شیر به کار میرود. برای تعیین مقدار چربی شیر، ابتدا با اضافه کردن هیدروکسید سدیم به شیر، pH آن افزایش مییابد و پروتئینهای حاضر در شیر جدا میشوند. سپس، با اضافه کردن ماده شیمیایی دیگری به شیر (مانند سولفات باریم)، چربی موجود در شیر به صورت رسوب تشکیل میشود.
این رسوب سپس جدا شده و با استفاده از بررسی وزن آن، میتوان مقدار چربی موجود در شیر را تعیین کرد. بدین ترتیب، با استفاده از کاستیک سودا و سولفات باریم، میتوان مقدار چربی شیر را با دقت بالا تعیین کرد.
با استفاده از هیدروکسید سدیم در تعیین مقدار چربی شیر، علاوه بر دقت بالا در تعیین مقدار چربی، هزینههای تست کمتر و زمان انجام آن نیز کاهش مییابد.
امیدواریم مطلب کاربرد سود پرک در صنایع شیر برای شما مفید بوده باشد.